لوگو از منظر نشانه شناسی
طراحی لوگو همچون طراحی معماری، طراحی صنعتی و . . . شاخه‌ای از رشته‌های مرتبط با طراحی Design و یکی از اشکال بیان مفاهیم در گرافیک به شمار می‌رود. به طور کلی طراحی (Design) هویت بخشی به تصورات و ایده‌های ذهنی در قالب یک اثر ملموس یا عینی می‌باشد.
در حوزه طراحی لوگو، هویت بخشی به ایده ذهنی در قالب ارائه نشانه تصویری – دیداری مرتبط با اهداف سازمان، شرکت و یا محصول صورت می‌گیرد و به نوعی، لوگو همچون ابزاری راهبردی، در خدمت معرفی زمینه فعالیت موسسات ایفای نقش می‌کند.
از جمله روش‌های علمی که در طراحی لوگو یا نشانه کاربرد دارد، طراحی نشانه منطبق بر اصول نشانه‌شناسی است. نشانه‌شناسی علمی است که به بررسی انواع نشانه‌ها، عوامل حاضر در فرآیند تولید، مبادله و تعبیر نشانه‌ها و همچنین قواعد حاکم بر آنها می‌پردازد.
پیرس که از بنیانگذاران نشانه‌شناسی است، نشانه‌ها را به سه دسته نشانه‌های شمایلی، نشانه‌های نمایه‌ای و نشانه‌های نمادین تقسیم می‌کند. شمایل‌ها نشانه‌هایی هستند که میان صورت و شکل ظاهری آن ها با معنایی که در خود دارند شباهتی واضح، مشخص و تقلیدگونه از طبیعت وجود دارد. مانند نقش گل لاله که بر خود گل لاله دلالت می‌کند.
نشانه‌های شمایلی خود به سه دسته شمایلی تصویری، شمایلی نموداری و شمایلی استعاری تقسیم می‌شوند که تفاوت میان آنها به واسطه میزان شباهت میان نشانه و موضوع نشانه می‌باشد.
نشانه‌های شمایلی تصویری (لوگو تصویری)
از کیفیت‌های ساده تصویری و شکلهای خلاصه شده فیگوراتیو مانند شکل یک مرد، حیوان، شیئ، . . . و همچنین شکلهای خلاصه شده غیرفیگوراتیو مانند فرم‌های هندسی ساخته می‌شوند. تصویر1 نشانه (لوگو) شرکت ملی نفت است که تصویر ساده‌ای از مشعل را نشان می‌دهد.
تصویر2 نشانه (لوگو) کارخانجات ریسندگی ایران مرینوس. در این نشانه از شکل آنالیز شده گوسفند مرینوس استفاده شده که در جهان به عنوان دارنده نرمترین و ظریفترین پشم در بین انواع گوسفندان شناخته می‌شود و با توجه به فعالیت و اهداف سازمان مربوطه که تهیه منسوجات پشمی و فاستونی مرغوب و با کیفیت می‌باشد مورد استفاده قرار گرفته است.
نشانه‌های شمایلی نموداری (لوگو نموداری)
به واسطه روابط قیاسی که با اجزای خودشان دارند به وجود می‌آیند و به موجب یک خصیصه جزئی، مشخصه‌های کلیدی یک محصول و یا یک ایده را به نمایش می‌گذارند. شمایل‌های نموداری در مقایسه با شمایل‌های تصویری از شباهت تصویری کم‌تری با موضوع برخوردارند.
تصویر شماره 3 نشانه (لوگو) انتشارات سروش. در پس چیدمان سه کتاب در کنار یکدیگر معنای ضمنی نهفته است که بر اساس حوزه‌های فعالیت موسسه یعنی رسانه، ادبیات و هنر انتخاب شده است و به طور کلی به موضوع نشر دلالت می‌کند.
تصویر شماره 4 نشانه (لوگو) شرکت چرم امین که گزیده‌ای است از شکل طبیعی چرم و شاخ حیوان که به طبیعی بودن آن اشاره دارد.
نشانه‌های شمایلی استعاری
نشانه‌هایی هستند که از طریق به کار گرفتن عنصری معنادار، توانایی و یا ویژگی‌های یک محصول و یا یک برند را نمایش می‌دهند. در این نشانه‌ها شباهت بر مبنای یک استعاره است.
تصویر شماره 5 نشانه (لوگو) سازمان پست و تلگراف که تصویری است انتزاعی از شکل یک پرنده که بر اساس خاطره‌ای ذهنی به پرنده نامه بر که نشانی از پست و ارسال است دلالت می‌کند.
تصویر شماره 6 نشانه (لوگو) بیمه ایران که متشکل از تصویری انتزاعی است از کوه و شعاع‌های خورشید که کوه استعاره‌ای است از استحکام و قدرت و خورشید هم استعاره‌ای است از مفهوم زندگی که توسط شعاع‌های نوری به اطراف خود منتشر می‌شود. نشانه در شکلی دایره وار محاط شده است که آن هم استعاره‌ای است از زمین.
نشانه‌های نمایه‌ای
نمایه در اصطلاح عبارت است از نشانه‌ای که به واسطه تاثیر واقعی که از یک شی می‌پذیرد و به موجب خصلت فطری و ذاتی بر همان شی دلالت می‌کند. این دلالت نه به واسطه مشابهت و قیاس است و نه بر مبنای قرارداد و اراده بلکه بر اساس رابطه‌ای درونی، وجودی، تکوینی و همچنین ارتباطی پویا است که نشانه از یک سو با موضوع دارد و از سوی دیگر با تجربیات و حواس شخصی. برای مثال رابطه میان نشانه‌های مورد استفاده هواشناسان و پیش بینی‌های جوی، رابطه میان نور و روشنایی، رابطه میان رد پا و عبور، رابطه میان ساعت و زمان و . . .
نشانه‌های نمایه‌ای بر خلاف نشانه‌های شمایلی هیچ شباهت قابل ملاحظه‌ای با موضوع خود ندارند بلکه از طریق آن ها می‌توان به شناخت از موضوع دست یافت و بر همین اساس است که نمایه‌ها جنبه‌ای از هویت سازی نیز هستند.
تصویر شماره 7 نشانه (لوگو) که تاویل نشانه به درستی گویای هدف سازمان مربوطه که کنترل تردد و ترافیک جاده‌ای را مد نظر قرار دارد، می‌باشد .
تصویر شماره 8 نشانه (لوگو) شرکت ملی فولاد که نمایی از قالب‌های فولادی که ماهیت فعالیت سازمان را معرفی می‌کند نشان داده شده است. در این نشانه از فرم برای رساندن ماهیت فعالیت سازمان استفاده خوبی صورت گرفته است.
نشانه‌های نمادین
آن دسته از نشانه‌ها هستند که نه مانند نشانه‌های شمایلی دارای روابطی مبتنی بر شباهت هستند و نه مانند نشانه‌های نمایه‌ای دارای روابط مبتنی بر مجاورت بلکه دارای روابطی مبتنی بر قرارداد هستند. منظور از قرارداد روابطی می‌باشد که بر اساس عادات و رفتارهایی که به صورت موروثی و یا اکتسابی در هر فرد وجود دارد شکل می‌گیرد و بر چگونگی تفسیر نمادها تاثیر می‌گذارند.
نشانه‌های نمادین از هرگونه تشابه و یا قیاس با موضوع خود فارغ هستند و هیچ ارتباط خاص و یا پیوند واقعی با موضوع خود ندارند. آن ها به واسطه رابطه‌ای که مبتنی بر همانندی است به موضوع خود دلالت می‌کنند.
ویژگی اصلی نشانه‌های نمادین در همگانی بودن ادراکشان است که آن را برای عموم مردم آشنا می‌سازد. آنها به شکلی کاملا انحصاری از طریق قراردادهایی اجتماعی که اختیاری هستند حاوی معنا و مفهوم می‌شوند و بر همین اساس است که غالبا باید از طریق آموزش آموخته‌شوند. نشانه‌های نمادین بر اساس تکرار و تمرین و در پی شناخت هر چه بیشتر تاویل و تفسیرهای موجود برای نشانه‌ای خاص، تداوم می‌یابند.
پرچم‌های ملی هر کشور بارزترین نمونه از نشانه‌های نمادین هستند که بر اساس باورهایی ملهم از فرهنگ هر کشور به نشانه ای قراردادی و مبین هویت ملی تبدیل شده اند. عصای سفید در سرتاسر دنیا به عنوان نشانه ای قراردادی برای نابینا بودن شناخته شده است.
از دیدگاه نشانه‌شناسی، نشانه‌های نمادین از انعطاف و همچنین کارآرایی بیشتر و بهتری نسبت به نشانه‌های شمایلی و نشانه‌های نمایه‌ای برخوردارند.
تصویر شماره 9 نشانه (لوگو) سازمان هوایپمایی ملی ایران (هما). هما یا مرغ سعادت پرنده ای اسطوره‌ای است که در میان ایرانیان به عنوان پرنده سعادت و خوشبختی شناخته می‌شود از این جهت که اگر سایه‌اش بر سر هر کسی بیفتد به سعادت و کامرانی خواهد رسید. معنای نزدیک نشانه اشاره‌ای است به رابطه میان پرنده و هواپیما که پرواز را در ذهن تداعی می‌کند و معنای دور نشانه به اسطوره‌ای بودن و هویت ایرانی نشانه اشاره دارد.
تصویر شماره 10 نشانه (لوگو) شرکت سایپا که برگرفته از نقوش آجرکاری بنای گنبد سرخ مراغه است. تصویر نشانه عبارت است از تصویری هندسی و متحدالمرکز که موضوع آن تولید خودرو می‌باشد . تاویل نشانه به قدمت و هویت ایرانی اشاره دارد و همچنین متحدالمرکز بودن نشانه در جهت ایجاد غرابت معنایی با چرخ خودرو مورد توجه قرار گرفته است .
